Search This Blog

Thursday 4 June 2015

093 Kinh Kha cố lí 荊軻故里


image Internet






殿














滿





竿


Kinh Kha (1) cố lí

Bạch hồng (2) quán nhật thiên man man
Phong tiêu tiêu hề Dịch Thủy (3) hàn
Ca thanh khảng khái kim thanh liệt
Kinh Kha tòng thử nhập Tần quan
Nhập Tần quan hề trì chủy thủ
Lục quốc thâm cừu nhất dẫn thủ
Điện thượng thốt nhiên nhất chấn kinh
Tả hữu thủ bác vương hoàn trụ (4)
Giai hạ Vũ Dương (5) như tử nhân
Thần dũng nghị nhiên duy độc quân
Túng nhiên bất sát Tần hoàng đế
Dã toán cổ kim vô bỉ luân
Quái để hành tung nguyên thị ẩn
Tằng dữ Yên Đan (6) vô túc phận
Sát thân chỉ vi thụ nhân tri
Đồ đắc Điền Quang (7) khinh nhất vẫn
Khả liên vô cô Phàn Ô Kì (8)
Dĩ đầu tá nhân vô hoàn thì
Nhất triêu uổng sát tam liệt sĩ
Hàm Dương (9) thiên tử chung nguy nguy
Yến giao nhất vọng giai trần thổ
Thu nhật thu phong mãn quan lộ
Thị thượng ca thanh bất phục văn
Dịch Thủy ba lưu tự kim cổ
Cố lí chỉ cức tung phục hoành
Chỉ hữu tàn bi do vị khuynh
Mạc đạo chủy thủ canh vô tế
Yết can trảm mộc (10) vi tiên thanh

Chú thích

(1) Kinh Kha 荊軻: Kinh Kha người nước Vệ 衛. Được Thái tử Đan 丹 nước Yên 燕 tin dùng, sang Tần uy hiếp Tần Vương Chính 秦王政 (Tần Thủy Hoàng 秦始皇).
(2) Bạch hồng 白虹: Cầu vồng (mống) trắng. Tục ngữ Việt nam: "Mống vàng thời nắng, mống trắng thời mưa. Mống cao gió táp, mống rạp mưa dầm".
(3) Dịch Thủy 易水: Sông phát nguyên từ Dịch Huyện, tỉnh Hà Bắc, chảy về phía đông, đến địa phận huyện An Định. Kinh Kha hát : "Gió vi vu chừ, sông Dịch lạnh tê, Tráng sĩ một đi chừ, không trở về" (Phong tiêu tiêu hề Dịch Thủy hàn, Tráng sĩ nhất khứ bất phục phản 風蕭蕭兮易水寒, 壯士一去不復返).
(4) Vương hoàn trụ 王環柱: Bị Kinh Kha đuổi theo để đâm, vua Tần chạy quanh cái cột.
(5) Vũ Dương 舞陽: Tần Vũ Dương được Tháí tử Yên Đan 燕丹 cử đi theo giúp sức Kinh Kha. Tới trước bệ rồng, Vũ Dương thất sắc run rẩy.
(6) Yên Đan 燕丹: Thái tử Đan, con của Yên Vương Hỉ 燕王喜, bị đưa sang Tần 秦 làm con tin, giận Tần Vương là bạn chơi hồi nhỏ, bỏ trốn về nước.
(7) Điền Quang 田光: Người tiến cử Kinh Kha với Thái tử Đan. Tự đâm cổ chết để khích lệ Kinh Kha và tỏ chữ tín với Yên Đan.
(8) Phàn Ô Kì 樊於期: Tướng nhà Tần, trốn sang nước Yên, được Thái tử Đan trọng đãi. Kinh Kha xin lấy đầu Phàn Ô Kì để dâng vua Tần lấy lòng tin.
(9) Hàm Dương 咸陽: Kinh đô nước Tần. Tức Vị Thành cũ, ở phía đông bắc Trường An thị 長安市, tỉnh Thiểm Tây 陝西 bây giờ.
(10) Yết can trảm mộc 楬竿斬木: Tần Thủy Hoàng vô đạo. Trần Thiệp cùng Ngô Quảng khởi nghĩa. Dân hưởng ứng chặt cây làm gậy, trương sào làm cờ. (Sử kí của Tư Mã Thiên, Giản Chi và Nguyễn Hiến Lê dịch, Lá Bối xuất bản, Saigon, Việt nam, 1972, trang 541-544).

Dịch nghĩa:
Làng cũ của Kinh Kha

Cầu vồng trắng vắt ngang mặt trời, bầu trời mênh mang
Gió thổi hắt hiu, chừ, sông Dịch lạnh
Tiếng ca khảng khái, tiếng thép rít
Kinh Kha vào ải Tần ở chỗ này
Vào ải Tần, chừ, cầm chủy thủ
Thù sâu sáu nước gửi vào một tay
Trên cung điện bỗng nhiên kinh động
Quan tả hữu tay không bắt, vua chạy vòng quanh cột
Dưới thềm, Vũ Dương như người đã chết
Thần dũng hiên ngang chỉ có mình ông
Dù chẳng giết được Tần hoàng đế
Tính xưa nay không có người sánh bằng
Lạ thay, vốn giấu kín hành tung giữa chợ
Không từng có duyên nợ gì với Yên Đan
Liều thân chỉ vì được người biết đến mình
Luống được Điền Quang nhẹ đâm cổ chết
Khá thương Phàn Ô Kì chẳng tội tình gì
Cho mượn đầu không hẹn kì trả lại
Một sớm ba liệt sĩ chết oan
Mà ngôi thiên tử ở Hàm Dương cuối cùng vẫn cao ngất ngưởng
Đất Yên nhìn toàn đất bụi
Nắng thu gió thu đầy quan lộ
Trong chợ không còn nghe tiếng ca nữa
Sông Dịch chảy mãi xưa nay
Làng cũ cây chỉ, cây gai mọc ngang dọc
Chỉ có cái bia tàn chưa đổ
Chớ nói rằng cây chủy thủ chẳng ích gì
Nó dẫn đầu cho việc trương sào, chặt cây (làm cờ, làm giáo khởi nghĩa)

Dịch thơ:
Làng cũ của Kinh Kha

Trời rộng mênh mông, mống trắng ngang
Hắt hiu gió, chừ, sông Dịch lạnh căm
Tiếng ca khảng khái, tiếng kim rít
Tự đó Kinh Kha vượt ải Tần
Vượt ải Tần, chừ, cầm chủy thủ
Thù sâu sáu nước tay này giữ
Điện vua bỗng chốc cuống cuồng lên
Vua chạy vòng quanh, quan hoảng sợ
Thềm dưới, cứng đờ gã Vũ Dương
Hiên ngang hùng dũng chỉ mình ông
Dẫu không giết được Tần hoàng đế
Kim cổ nào ai dám sánh cùng
Lạ nhỉ, hành tung giấu phố chợ
Yên Đan nào có đâu duyên nợ
Liều thân giúp kẻ nhận ra mình
Chịu chết Điền Quang đâm lủng cổ
Phàn Ô Kì hỡi, tội tình chi
Cho mượn đầu không biết hạn kì
Một sớm chết oan ba liệt sĩ
Hàm Dương thiên tử vẫn uy nghi
Nhìn xem cát bụi thành Yên đó
Nắng gió thu tràn trên khắp lộ
Phố chợ không còn nghe tiếng ca
Chảy hoài sông Dịch từ muôn thuở
Làng cũ góc gai mọc dọc ngang
Vẫn chưa nghiêng đổ tấm bia tàn
Chớ cho chủy thủ là vô ích
Vót giáo, trương cờ tự đó vang


(Đặng Thế Kiệt dịch)



Tham khảo

Kinh Kha 荊軻
http://zh.wikipedia.org/zh-tw/荆轲



 

No comments:

Post a Comment