Độ Hoài (1) hữu cảm Văn Thừa Tướng (2)
Sơn hà phong cảnh thượng y nhiên
Thừa tướng cô trung vạn cổ truyền
Nhất độ Hoài Hà phi cố vũ
Trùng lai Giang Tả cánh hà niên
Ai trung xúc xứ minh kim thạch
Oán huyết quy thời hóa đỗ quyên (3)
Nam Bắc chỉ kim vô dị tục
Tịch dương vô hạn vãng lai thuyền.
Chú thích
(1) Độ Hoài 渡淮: Sông Hoài thuộc phần đất hai tỉnh An Huy 安徽, Giang Tô 江蘇. Khi nước Tống 宋 bị người Kim 金 đánh bại, phải cắt đất để cầu hòa, lấy sông Hoài làm ranh giới. Từ sông Hoài trở lên Bắc thuộc về Kim, từ sông trở xuống Nam thuộc về nhà Tống. Từ ấy nhà Tống gọi là Nam Tống, còn gọi là miền Giang Tả vì ở tả ngạn sông Hoài.
(2) Văn Thừa Tướng 文丞相: Tức Văn Thiên Tường 文天祥 (1236-1282), hiệu Văn Sơn 文山, làm Thừa Tướng nhà Nam Tống 南宋. Khi quân Nguyên 元 xâm chiếm nước Tống, Văn Thiên Tường khởi binh chống cự. Quân Tống thua, nhà Tống mất. Văn Thiên Tường bị bắt giam ở Yên Kinh 燕京 4 năm, không chịu khuất phục nên bị giết. Văn Thiên Tường có tập thơ nhan đề là Chỉ Nam Lục 指南錄 và Chỉ Nam hậu lục 指南後錄, tả những cảnh ngộ đã trải qua khi chạy nạn. Lời văn bi thiết. Trong thơ Văn Thiên Tường có câu:
Tùng kim biệt khước Giang Nam lộ
Hóa tác đề quyên đới huyết quy
從今別卻江南路
化作啼鵑帶血歸
(Từ nay biệt hẳn đường Giang Nam
Sẽ hóa thành chim quốc đeo máu mà về)
(3) Đỗ quyên 杜鵑: Chim cuốc. Có tên nữa là Tử Quy 子規.
Dịch nghĩa:
Qua sông Hoài nhớ Văn Thừa Tướng
Phong cảnh núi sông vẫn còn y như cũ
Tấm lòng cô trung của thừa tướng muôn thuở lưu truyền
Vượt qua khỏi sông Hoài, không còn là đất cũ nữa
Biết đến năm nào mới trở lại miền Giang Tả?
Nỗi thương cảm đến chốn nào đều kêu lên tiếng vàng tiếng đá
Máu oán hận lúc trở về hóa thành chim quốc
Ngày nay phong tục miền bắc miền nam không khác nhau nữa
Dưới bóng chiều tà, thuyền qua lại tấp nập
Dịch thơ:
Qua sông Hoài nhớ Văn Thừa Tướng
Non sông ngày trước cảnh còn y,
Một phiến trung hồn muôn thuở ghi.
Qua khỏi Hoài Hà đành hết đất,
Trở về Giang Tả những chờ khi.
Lòng thơm chạm trổ lời kim thạch,
Máu hận trào sôi kiếp tử quy.
Phong tục Bắc Nam rày chẳng khác,
Ghe thuyền lai vãng nhộn tà huy.
(Quách Tấn dịch)
Tham khảo
Tố Như thi, Quách Tấn trích dịch, An Tiêm tái bản, Paris, France, 1995 (trang 209-211).
No comments:
Post a Comment